- Cây chùm bao còn có các tên gọi khác như lạc tiên, hồng tiên, long châu cầu, dây nhãn lòng, dây lưới, mắm nêm, dây bầu đường, mỏ pỉ, quánh mon (Tày), co hồng tiên (Thái), tây phiên liên.
- Cây chùm bao tiếng anh là Passiflora foetida L, thuộc họ chùm gửi. Cái tên chùm bao dân gian đặt là bởi vì đặc điểm của quả được bọc bởi một vỏ lưới.
- Cây mọc tự nhiên ở ven rừng, đồi núi. Thân mềm dạng dây leo, có lông mềm dài 1,5 mm, lá hình tim, mọc so le, có 3 thùy, hoa đơn độc 5 cánh màu trắng, già chuyển màu tím nhạt. Quả hình trứng, bọc bởi lớp vỏ lưới (áo ngoài), chín rất thơm, ăn được.
- Dây leo bằng tua cuốn, rỗng. Lá mọc so le, dài khoảng 7cm, rộng tới 10cm, chia làm 3 thuỳ nhọn. Lá kèm rách ở mép. Tua cuốn mọc từ nách lá. Hoa trắng, có tràng phụ hình sợi, màu tím. Quả tròn, bao bởi lá bắc tồn tại như là một cái bao ở ngoài. Quả chín vàng, ăn được. Toàn cây có lông.
CÔNG DỤNG CỦA CHÙM BAO LẠC TIÊN CẢNH
- Theo y học cổ truyền, để làm thuốc, người ta thu hái các bộ phận trên mặt đất của cây chùm bao, rửa sạch, phơi khô, cắt đoạn 3 - 5cm. Trước khi dùng sao hơi vàng, dùng dần.
- Chùm bao đặc trị chứng mất ngủ, ngủ hay mơ, phụ nữ hành kinh sớm. Được chiết xuất hoạt chất chế tác dược phẩm an thần giúp chống stress dành cho người lao động trí óc luôn căng thẳng thần kinh, dẫn đến hậu quả suy nhược tim mạch, cơ thể.
- Chữa suy nhược, mất ngủ, hồi hộp: Lạc tiên 150g, lá vông 130g, tâm sen 2.2g, lá dâu 10g, đường 90g. tất cả nấu thành cao lỏng vừa đủ 100ml. Ngày dùng 2 - 4 thìa to, uống trước khi ngủ.
- Viêm da, ghẻ ngứa: Dây lá Lạc tiên với lượng vừa đủ, nấu nước tắm và rửa.
- Bài thuốc an thần, có tác dụng trợ tim, ngủ được êm, dịu thần kinh: Hạt sen 12g, lá Tre 10g. Cỏ mọc 15g, Lá dâu 10g, Lạc tiên 20g, Vông nem 12g, Cam thảo 6g, Xương bồ 6g, Táo nhân sao 10g. Ðổ 600ml nước sắc còn 200ml nước, uống ngày 1 tháng (An Giang).
- Làm nước giải khát có tác dụng mát và bổ: Cách làm như sau: Quả chín (càng chín càng thơm 0,5kg), bổ đôi, nạo hết ruột, ép và lọc lấy dịch quả. Đường trắng 250g hòa với một lít nước đun sôi để nguội. Đổ dịch quả vào nước đường, trộn đều. Nước quả lạc tiên trứng có mùi thơm đặc biệt, vị hơi chua, chứa nhiều vitamin, nhất là vitamin B2.
- Người lớn tuổi khó ngủ, thường bị đau nhức, phụ nữ hành kinh sớm, hoặc phụ nữ sau mãn kinh dễ cáu gắt có thể làm thế này: lấy nửa kg chùm bao (để cả rễ, dây lá, quả non), 200-300 gr hoa thiên lý, đem sao vàng, tán nhuyễn dạng bột cho thêm 50 gr đậu xanh (để cả vỏ, rang chín, cũng tán nhuyễn); mỗi ngày pha 3 muỗng canh nguyên liệu trên vào 100 ml nước sôi để nguội, uống mỗi khi khát; sau 10 ngày sẽ kết quả. Cách này còn giúp hạ huyết áp.
- Lạc tiên, người dân Nam Bộ gọi là cây/dây nhãn lồng[1], dây chùm bao, (danh pháp hai phần: Passiflora foetida), thuộc Họ Lạc tiên (Passifloraceae), là một loại cây có lá và quả ăn được. Cây có nguồn gốc từ tây nam Hoa Kỳ, México, vùng Caribe, Trung Mỹ và Nam Mỹ.
KỸ THUẬT GIEO TRỒNG VÀ CHĂM SÓC HẠT GIỐNG CHÙM BAO LẠC TIÊN CẢNH
1.Chuẩn bị gieo hạt giống chùm bao lạc tiên cảnh:
- Chùm bao lạc tiên cảnh là cây leo giàn , nên khâu làm giàn cũng rất là quan trọng.
- Đào hố trồng giống chùm bao lạc tiên cảnh với kích thước 50x50x40cm.
- Chọn đất : loại đất thích hợp để trồng hạt giống chùm bao lạc tiên cảnh là đất tơi xốp dễ thoát nước, nên sử dụng đất thịt pha cát hoặc có điều kiện hơn thì mua đất tribat. Đất tribat là loại đất thích hợp để cho cây hoa thiên lý phát triển tốt nhất.
- Hạt giống chùm bao lạc tiên cảnh lấy ra khỏi quả, rửa sạch, hong khô nơi râm mát rồi gieo ở vườn ươm, sau 2 – 3 tuần sẽ nẩy mầm. Ngâm nước trước khi gieo, hạt giống chùm bao lạc tiên cảnh sẽ nảy mầm nhanh hơn.
2.Quá trình gieo trồng hạt giống chùm bao lạc tiên cảnh:
- Nếu trồng thành ruộng thì khoảng cách 1 – 1,5m một cây, cần làm giàn cho dây leo, tốt nhất là làm giàn như giàn mướp.
- Gieo hạt giống chùm bao lạc tiên cảnh xuống đất, phủ lên một lớp đất mỏng. Tưới phun sương để giữ ẩm, giúp hạt giống được tạo điều kiện nảy mầm.
3. Chăm sóc hạt giống chùm bao lạc tiên cảnh: