Cà pháo trắng là món ăn truyền thống trong mâm cơm của gia đình Việt, không chỉ là loại thực phẩm ngon miệng, chúng còn là vị thuốc dùng chữa trị nhiều bệnh trong Đông y.
Hạt giống cà pháo trắng dễ trồng, dễ chăm sóc, cho thu hoạch sớm chỉ sau khoảng 50 - 65 ngày gieo trồng.
ĐẶC ĐIỂM CÀ PHÁO TRẮNG
Cà pháo trắng (danh pháp khoa học: Solanum macrocarpon) là một loài cây lâu năm thuộc họ Cà (Solanaceae), thường được trồng lấy quả, sử dụng làm rau ăn trong ẩm thực ở nhiều nước trên thế giới và rất phổ biến tại Việt Nam.
Trong Đông y, cà pháo trắng còn gọi là di tử, giả tử, ải qua; dân gian lại gọi chúng là cà ghém, cà muối. Hạt giống cà pháo trắng trưởng thành là cây thân thảo lưu niên nhỏ, mọc thẳng hay leo, chiều cao tới 1,5m, thân màu tím đen, hóa gỗ ở gốc, phân nhiều cành nhánh. Lá cây mọc đơn, hình mác thuôn dài, xẻ thùy nông, có gai.
Hoa mọc thành cụm hình xim, cánh hoa màu trắng hoặc tím, tạo quả hình cầu hơi nén xuống, có màu trắng đổi vàng nhạt khi chín, bên trong có chứa nhiều hạt nhỏ. Loài cây này thường được sử dụng làm rau ăn quả, ăn lá: quả xanh dùng luộc, làm nộm, ăn xào; quả già dùng muối xổi ăn dần, nếu muối mặn có thể để được hằng năm, ăn giòn; lá non có thể ăn ở dạng tươi, luộc hay nấu.
Trong 100g cà pháo trắng trồng từ hạt giống giúp cung cấp cho cơ thể 1,5g protein (có đủ các acid amin cần thiết); 12mg canxi; 0,7mg sắt; 18mg magiê; 16mg phospho; 22,1g mg kali; 0,3mg kẽm. Ngoài ra nó còn chứa cả đồng và selen là các vi khoáng quý. Nhiều loại vitamin như tiền vitamin A, vitamin C (3mg/100g), vitamin B1, B2, PP cũng có trong cà pháo trắng.
Lượng sitosterol trong cà pháo trắng không đáng lưu tâm nhưng lại có solanin độc và quả cà chưa chín có nhiều solanin hơn quả chín. Do đó trong “Hải Thượng Y tông tâm lĩnh” có ghi rằng: không nên ăn nhiều cà sống.
KỸ THUẬT TRỒNG VÀ CHĂM SÓC HẠT GIỐNG CÀ PHÁO TRẮNG
1.Chuẩn bị gieo trồng
- Thời điểm gieo trồng: có thể gieo hạt giống cà pháo trắng vào mùa xuân, hè, thu, thích hợp nhất là từ tháng 10 năm nay đến tháng 1 năm sau.
-
Đất trồng: hạt giống cà pháo trắng thích hợp với các loại đất giàu dinh dưỡng, thoát nước tốt như :đất cát pha, đất thịt nhẹ, đất phù sa, các loại đất dễ thoát nước. Cây có bộ rễ phát triển nên cần cuốc đất sâu. Cuốc 2 lần: lần 1 để phơi ải, lần 2 để làm nhỏ và phẳng đất sau đó bón vôi để xử lý mầm bệnh. Lên luống và bón lót phân chuồng, phân lân trước khi trồng. Đào hố/hốc sâu 15 – 18cm, đảo đều phân và đất rồi mới trồng cây, mật độ cây cách cây 60x80cm.
- Hạt giống cà pháo trắng: tìm mua tại các cơ sở cung cấp hạt giống uy tín, chất lượng, tỷ lệ hạt nảy mầm cao.
- Thùng xốp, chậu nhựa, bình tưới.
2.Gieo trồng hạt giống cà pháo trắng
- Ngâm hạt giống trong nước ấm 50 độ C trong 10 phút hoặc nước thường trong 20 – 30 tiếng, sau đó vớt ra để ráo và đem gieo.
-
Lượng hạt giống cà pháo trắng gieo là 2g/m², sau gieo phủ một lớp đất mỏng và tưới nước, rải thêm một ít rơm rạ mục hoặc trấu mỏng bên trên để giữ ẩm.
- Khi cây con mọc được 2 – 3 lá thật, tiến hành tỉa thưa nếu thấy mật độ dày, đảm bảo khoảng cách 5 – 6cm giữa các cây. Kết hợp tưới nước phân chuồng ủ với nồng độ 10%, sau đó dùng nước lã tưới rửa lại tránh cháy lá cây con.
- Cà pháo trắng cao khoảng 20 – 25cm thì có thể bứng trồng. Lưu ý: ngừng tưới nước trong vòng 5 -7 ngày trước khi nhổ cây con, chỉ tưới ẩm trước lúc nhổ khoảng 4 – 5 giờ để tránh cây bị đứt rễ và chóng bén.
3.Chăm sóc cà pháo trắng
- Từ lúc trồng đến lúc ra hoa cần giữ độ ẩm trong đất ở mức 80%, trời nắng tưới nước ngày 1- 2 lần, trời mát thì 2 – 3 ngày/lần. Lúc cà có quả non thì tăng lượng nước tưới. Cũng tránh tưới quá nhiều nhằm đảm bảo cây cà pháo trắng không bị ngập úng, chế độ thoát nước tốt, đất trồng luôn được khô ráo.
-
Khi mới trồng cây con, cần thường xuyên xới đất để giúp bộ rễ phát triển. Sau khi trồng khoảng 1 tháng thì vun gốc cho cà.
- Cây cà pháo trắng mọc được 7 - 9 lá thì bắt đầu cho quả, lúc này cần tỉa bỏ hết những nhánh dưới chùm hoa thứ nhất, những cành khô héo để cây thông gió và đầy đủ ánh sáng, giúp cây phát triển mạnh, hoa hình thành nhanh.
- Bón phân: cà pháo trắng sinh trưởng tương đối dài ngày vì vậy cần đảm bảo đủ dinh dưỡng cho cây phát triển đều. Có thể chia thành bốn đợt để bón phân:
+ Đợt 1: sau khi trồng cây con 7 ngày, bón nước phân pha với nồng độ 20-30% phân hữu cơ. 1 tuần/lần. Từ lượt bón thứ 3 trở đi, nồng độ phân tăng lên từ 30 - 40%. Sau khi được một tháng có thể bón phân hữu cơ và tiến hành vun gốc. Lượng bón 10 – 15 tấn phân chuồng cho 1 hecta.
+ Đợt 2: Khi cây có nụ tới có quả, không nên bón nhiều để hạn chế cây mọc vống, rụng hoa quả. Nếu đất xấu cây phát triển kém, có thể bón 1 - 2 lượt.
+ Đợt 3: Thời kỳ có quả tới lúc thu hoạch, cần bón thêm nhiều phân, cứ 4 – 7 ngày bón một lượt. Tưới dung dịch phân hữu cơ với nồng độ 30 - 50%, thúc cho cây tiếp tục ra hoa kết quả.
+ Đợt 4: Thời kỳ thu hoạch rộ trở đi.
- Sâu bệnh thường gặp: hạt giống cà pháo trắng trưởng thành thường gặp một số sâu bệnh hại trong quá trình sinh trưởng và phát triển mà người trồng cần lưu ý như: bệnh lở cổ rễ, bệnh chết xanh, bệnh đốm nâu….Cần theo dõi thường xuyên, phát hiện kịp thời và có biện pháp xử lý, phòng trừ thích hợp, đồng thời đảm bảo an toàn cho người sử dụng.
THU HOẠCH CÀ PHÁO TRẮNG
Hạt giống cà pháo trắng sau khoảng 50 - 65 ngày gieo trồng là có thể thu hoạch đợt quả đầu tiên. Không nên để cà pháo trắng quá già (quả đã chuyển sang vàng nhạt) mới thu hoạch sẽ làm giảm phẩm chất quả, khiến cây kiệt quệ, ảnh hưởng đến năng suất các đợt quả sau.
